'क्रांती' - एका स्त्रीच्या आत्मप्रेरणेची गाथा

मनिषा जाधव लिखित 'क्रांती' हा लेखसंग्रह भारतीय समाजाच्या परिवर्तनाची दिशा दाखवणारा प्रेरणादायी दस्तावेज आहे. शिक्षिका म्हणून कार्यरत असलेल्या लेखिकेने महापुरुषांच्या जीवनगाथांमधील विचार आत्मसात करून महिलांचे आत्मभान आणि आत्मविश्वासाची ज्योत जागृत करण्यासाठी लेखणीचा प्रभावी उपयोग केला आहे. सामाजिक, सांस्कृतिक, राजकीय अशा विविध क्षेत्रांत महिलांना भेडसावणाऱ्या प्रश्नांना उत्तर देताना लेखिका “मी रडत नाही, लढते!” या मंत्राचा उद्घोष करते. क्रांती हे पुस्तक म्हणजे एका स्त्रीच्या आत्मप्रेरणेची गाथा असून, ती समाजाला प्रबोधनाच्या दिशेने नेणारी आहे.

लेखिकेने आपल्या जीवन प्रवासात महापुरुषांचे चरित्र वाचून घेतलेली प्रेरणा या लेखसंग्रहाचे मुख्य सूत्र आहे. महात्मा फुले, छत्रपती शाहू महाराज, डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर, जिजाऊ माँसाहेब, सावित्रीबाई फुले यांसारख्या व्यक्तिमत्त्वांच्या जीवन संघर्षाने लेखिकेला प्रेरणा दिली. या महापुरुषांनी प्रतिकूल परिस्थितीतही कधीही हार मानली नाही, याच ताकदीवर लेखिका आत्मविश्वासाने सांगते, “मी रडत नाही, लढते.”

महात्मा फुले यांनी स्त्रियांना शिक्षण देण्यासाठी घेतलेले धाडसी पाऊल समाजाला परिवर्तनाची नवी दिशा देणारे ठरले. सावित्रीबाई फुले यांनी विरोधाला न जुमानता स्त्रीशिक्षणाची मशाल तेवत ठेवली. या प्रेरक प्रसंगांमधून लेखिकेचा आत्मविश्वास प्रकट होतो आणि ती समाजातील महिलांना नव्या दृष्टिकोनाची प्रेरणा देते.

आजही समाजात महिलांना विविध स्वरूपाच्या अडचणींचा सामना करावा लागतो. अशा परिस्थितीत लेखिका क्रांती या लेखसंग्रहातून महिलांना सल्ला देते की, महापुरुषांचे विचार आत्मसात करून आपल्याला लढाई करायला शिकावे लागेल. कराटे शिकूनच सक्षमीकरण होणार नाही, तर विचारांची लढाई लढण्यासाठी प्रेरणा मिळवायला हवी.

महापुरुषांच्या जीवनगाथा वाचून महिलांनी चूल आणि मूल या संकुचित चौकटीतून बाहेर पडावे, असा लेखिकेचा आग्रह आहे. अहिल्याबाई होळकर यांचे जीवन उदाहरणादाखल देत लेखिका सांगते की, एक विधवा स्त्री असूनही त्यांनी सत्तेचा कारभार अत्यंत कुशलतेने सांभाळला. त्याचप्रमाणे रमाई आंबेडकर आणि सावित्रीबाई फुले यांचे त्यागमय जीवन महिलांना नवी दिशा देणारे आहे.

क्रांती या लेखसंग्रहात लेखिकेने शिक्षणाचे महत्व अधोरेखित केले आहे. महात्मा फुले यांनी मुलींसाठी पहिली शाळा सुरू करून शिक्षणाचे महत्व अधोरेखित केले. लेखिका ठामपणे सांगते की, शिक्षक दिनाचे खरे हक्कदार महात्मा फुले आहेत. शिक्षण हे समाजाच्या परिवर्तनासाठी सर्वात प्रभावी साधन आहे, हे महापुरुषांनी दाखवून दिले आहे.

सावित्रीबाई फुले यांच्या कार्यामुळे लेखिकेला हे जाणवले की शिक्षण म्हणजे केवळ ज्ञान प्राप्ती नाही तर विचारसरणी बदलण्याचा मार्ग आहे. लेखिकेचा आत्मविश्वास वाढविण्यासाठी सावित्रीबाईंच्या संघर्षाची कहाणी प्रेरणादायी ठरली.

लेखिका क्रांती या लेखसंग्रहातून महापुरुषांच्या विचारांवर आधारित बदलासाठी आग्रह धरते. छत्रपती शिवाजी महाराज आणि राजर्षी शाहू महाराज यांच्या कार्यातून मिळालेल्या प्रेरणेने लेखिकेला गोरगरीबांसाठी कार्य करण्याची उमेद दिली. शिवाजी महाराजांचा स्त्रियांच्या प्रति आदरभाव, परस्त्री मातेसमान ही संकल्पना आजही समाजाला आदर्श घालून देते.

राजर्षी शाहू महाराजांनी आरक्षणाची घोषणा करून समतेच्या लढ्याला सुरुवात केली. त्यांच्या विचारांमुळे लेखिकेच्या मनात समाजासाठी आत्मिक तळमळ निर्माण झाली. त्यामुळे लेखिका स्पष्टपणे सांगते की, महापुरुषांचे चरित्र वाचून मी आता रडत नाही, तर लढते.

संत गाडगे महाराजांचे विचार लेखिकेच्या विचारप्रक्रियेवर मोठा प्रभाव टाकतात. देव दगडात नाही तर माणसात आहे, हे त्यांचे वचन लेखिकेने आत्मसात केले आहे. त्यामुळे लेखिका कर्मकांडात अडकत नाही तर महापुरुषांच्या विचारांचा स्वीकार करते.

क्रांती या लेखसंग्रहातून शिक्षिका म्हणून लेखिकेने आपल्या जबाबदाऱ्या ओळखून समाजसुधारणेचे काम केले आहे. शिक्षक हा फक्त शिक्षण देणारा नसून समाजाचा आधारस्तंभ आहे, हे लेखिका ठामपणे मांडते. महापुरुषांच्या विचारांनी प्रेरित होऊन शिक्षणक्षेत्रात सकारात्मक बदल घडवण्याचा लेखिकेचा प्रयत्न स्तुत्य आहे.

क्रांती या लेखसंग्रहातील विविध लेखांनी महापुरुषांच्या कार्याचा गौरव करताना समाजाला आत्मभान देण्याचा प्रयत्न केला आहे. रमाई आंबेडकर यांचा त्याग, फातिमा बी शेख यांचे शिक्षणक्षेत्रातील योगदान, मुक्ता साळवे यांचा हुंकार, रखमाबाई राऊत यांचे वैद्यकीय क्षेत्रातील कार्य यांचा समावेश या लेखसंग्रहात आहे.

त्यामुळे क्रांती हा लेखसंग्रह केवळ महिलांसाठीच नव्हे तर संपूर्ण समाजासाठी प्रेरणादायी आहे. महापुरुषांच्या जीवनातून मिळालेल्या शिकवणीने लेखिकेने समाजाच्या परिवर्तनाचा मार्ग दाखवला आहे. प्रत्येक महिलेने हे पुस्तक वाचून आपल्या जीवनात सकारात्मक बदल घडवावा, अशी लेखिकेची अपेक्षा आहे.

मनिषा जाधव यांचा क्रांती हा लेखसंग्रह समाजाला महापुरुषांच्या विचारांद्वारे बदलाची प्रेरणा देतो. लेखिकेने आपल्या लेखणीच्या माध्यमातून एक प्रकारचे सामाजिक कार्य केले आहे. महिलांनी या पुस्तकातून प्रेरणा घेऊन “मी रडत नाही, लढते” या भावनेने समाजातील अडचणींना तोंड द्यावे, असा या पुस्तकाचा संदेश आहे.

महापुरुषांच्या विचारांचे सामर्थ्य आणि समाज सुधारण्यासाठी लेखिकेची लेखणी यामुळे क्रांती हे पुस्तक निश्चितच वाचकांसाठी एक प्रेरणादायी ठरणारे आहे.

'क्रांती' हा लेखसंग्रह लवकरच dibho.com या आनलाईन ई-बुक प्लॅटफॉर्म वरती उपलब्ध होत आहे. अवश्य वाचा.