Dibho News
'वाटेवरच्या सावल्या' - एक अविस्मरणीय साहित्यसंपदा
'वाटेवरच्या सावल्या' - एक अविस्मरणीय साहित्यसंपदा
लेखन हे मानवी भावनांचे प्रकटीकरण आहे. मनातील विचारांचे, आठवणींचे आणि संवेदनांचे एक सुगंधी गुच्छ शब्दांच्या रूपाने उलगडण्याचा प्रयत्न म्हणजे साहित्य. याच साहित्यनिर्मितीच्या प्रेरणेतून जन्मलेला ललित लेखसंग्रह म्हणजे 'वाटेवरच्या सावल्या'. सुप्रसिद्ध लेखिका वृंदा कांबळी यांचे हे पुस्तक वाचकांसाठी एक अनमोल ठेवा आहे. या संग्रहातील लेख केवळ आठवणींचे संकलन नाहीत, तर त्या आठवणींमधील भावना, अनुभव आणि आत्मीयतेने गुंफलेली नाती या लेखांमधून सजीव होतात.
लेखिका वृंदा कांबळी यांचे लेखन हे केवळ आत्मकथन नसून त्यांच्या आयुष्यातील अनुभवांची एक भावनिक गुंफण आहे. 'वाटेवरच्या सावल्या' या शीर्षकातूनच हे स्पष्ट होते की, या लेखनात केवळ सोबतीची किंवा सुखाच्या आठवणींची नव्हे, तर काळाच्या ओघात मागे राहिलेल्या, कधी काळाच्या पडद्याआड गेलेल्या, तरीही मनाच्या एका कोपऱ्यात जिवंत असलेल्या आठवणींची जाणीव आहे.
लेखिकेच्या लेखनप्रक्रियेची सुरुवात या आठवणींच्या भावनिक ओढीतून झाली. आठवणींनी ग्रासलेल्या एका क्षणी, त्या भावनांना अभिव्यक्ती देण्याशिवाय दुसरा कोणताही पर्याय नव्हता. स्वतःच्या जीवनात आलेल्या विविध व्यक्तींच्या आठवणी, त्यांचे सहवासातील क्षण, त्यांच्याशी बांधलेली नाती, त्यांच्याविषयी वाटणाऱ्या कृतज्ञतेच्या भावना आणि काही प्रसंगी मनात दाटून येणाऱ्या व्याकूळतेचा हा दस्तऐवज म्हणजे 'वाटेवरच्या सावल्या'
या पुस्तकाचे वैशिष्ट्य म्हणजे त्यातील व्यक्तिचित्रणात्मक लेख. हे केवळ कोरडे चरित्रलेखन नाही, तर त्या व्यक्तींच्या अस्तित्वाने लेखिकेच्या आयुष्यावर झालेला प्रभाव, त्यांच्या सहवासातील अनुभव आणि त्यांच्या आठवणींच्या भावनिक छटा यातून सहज प्रकट होतात.
जीवनाच्या वाटचालीत आलेल्या काही माणसांनी लेखिकेच्या जडणघडणीत महत्त्वाची भूमिका बजावली. काही माणसं आधार बनली, तर काहींनी संकटांमधून मार्ग दाखवला. काही व्यक्तींची अकाली आणि अकस्मात झालेली एक्झिट मनात एक शल्य ठेवून गेली. त्या वेळी त्यांच्या जाण्याचे दु:ख जाणवले नाही, पण वर्षांनुवर्षांनी त्यांची आठवण मनाच्या तळातून वर येते, काळजाला चिरत जाते आणि भावना शब्दरूप घेऊ लागतात.
लेखिकेच्या हृदयात या व्यक्तींच्या स्मृतींनी खोलवर घर केले आहे. त्या आठवणींमधून कधी हसू उमलते, तर कधी डोळ्यांच्या कडांवर अश्रू थरथरतात. काही जणांना लेखिकेने मदत करायची इच्छा बाळगली होती, पण परिस्थितीमुळे तसे करता आले नाही. त्या आठवणी आजही मनाला टोचणी लावतात. त्यांच्यासाठी काही करू न शकल्याचे शल्य लेखिकेच्या संवेदनशील मनात घर करून बसले आहे. या वेदनेला लेखनाच्या माध्यमातून अभिव्यक्त करण्याचा प्रयत्न त्यांनी केला आहे.
'वाटेवरच्या सावल्या' हा एक सुंदर रूपकात्मक संकेत आहे. उन्हाच्या कडक उन्हात प्रवास करणाऱ्याला एका झाडाची सावली जशी शीतल वाटते, तशीच आयुष्यात आलेली काही माणसं आपल्यासाठी सावलीसारखी असतात. त्या सावलीचा स्पर्श क्षणिक असतो, पण त्या सावलीने मिळालेल्या विश्रांतीमुळे आपण पुढचा प्रवास अधिक उत्साहाने करू शकतो.
कधी कधी आयुष्याच्या वाटेवर काही सावल्या आपल्याला बळ देतात, आधार देतात, आणि नंतर त्या पुसट होत जातात. पण त्या सावल्यांचा स्पर्श आणि त्यांच्या अस्तित्वाचा आनंद हा कायम स्मरणात राहतो.
पुस्तकाचा दुसरा भाग हा निव्वळ आठवणींवर आधारलेला नाही. येथे लेखिकेने आपल्या जीवनातील विविध क्षणांचे चित्रण केले आहे.
निसर्गाच्या सौंदर्यात गुंफलेले भावविश्व - फुललेल्या बागा, आकाशात मुक्त संचार करणारे पक्षी, चिमण्यांचा चिवचिवाट यांसारख्या छोट्या प्रसंगांमधूनही लेखिकेच्या मनातील नाजूक भावनांना वाट मिळाली आहे.
गावाकडे परतताना अनुभवलेली हुरहुर - खूप वर्षांनी आपल्या मूळ गावाला भेट दिल्यानंतर तिथल्या बदलांनी मनात उमटणाऱ्या प्रतिक्रिया आणि त्यातून निर्माण होणाऱ्या भावना व्यक्त केल्या आहेत.
समाजातील घटनांवर संवेदनशील दृष्टिकोन - टीव्हीवरील बातम्या पाहताना आलेली अस्वस्थता, समाजातील बदलांची जाणिव, आणि बदलत्या काळासोबत आपल्यामध्ये होत असलेल्या मानसिक स्थित्यंतरांवर केलेले चिंतन या लेखांमधून दिसून येते.
एक उत्तम लेखक हा केवळ अनुभवांचे शब्दांकन करणारा नसतो, तर त्या अनुभवांना सजीव करण्याची जादू त्याच्या लेखणीत असते. वृंदा कांबळी यांच्या लेखनशैलीत ही जादू स्पष्ट जाणवते. साध्या, सरळ आणि ओघवत्या शैलीत त्या वाचकाला आपल्या जीवनप्रवासात सामील करून घेतात. शब्दांचा भारावलेला वापर, भावनांचा संयत आविष्कार आणि स्मृतींना दिलेले सजीव रूप हे या पुस्तकाच्या लेखनशैलीची वैशिष्ट्ये आहेत.
ही केवळ आठवणींची गोष्ट नाही, ही मनाच्या गाभ्यात घर करून राहणाऱ्या माणसांची कथा आहे. जीवनाच्या वाटेवर आलेल्या काही सावल्या चिरंतन असतात. त्या सावल्या जरी काळाच्या ओघात विरळ होत गेल्या तरी त्यांच्या अस्तित्वाचा भास मनात सदैव राहतो.
हे पुस्तक वाचताना वाचक आपल्या स्वतःच्या आठवणींमध्ये हरवून जातील. त्यांनाही त्यांच्या आयुष्यातील 'वाटेवरच्या सावल्या' आठवतील. कधी काळजी वाहणारा हात, कधी आधार देणारी माणसं, कधी अविस्मरणीय संवाद, तर कधी कधी चुकलेल्या संधींमधली सल—या सर्व भावनांना हे पुस्तक हळुवार स्पर्श करून जाते.
लेखकाचे लेखन ही केवळ त्याची मते नसतात, तर त्यामागे अनेक अश्रू, स्मृती आणि भावना असतात. वृंदा कांबळी यांच्या लेखनातून हे स्पष्ट दिसते. त्यामुळेच 'वाटेवरच्या सावल्या' हे पुस्तक केवळ वाचण्यासाठी नाही, तर अनुभवण्यासाठी आहे.
हे पुस्तक dibho.com या आॅनलाईन ई-बुक प्लॅटफॉर्म वरती उपलब्ध आहे. अवश्य वाचा.
