Lokshahichya Rakshanarth

• Author: Sayaji Waghmare
• Category: Non-Fiction
• Pages: 58

Book Preview

डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांनी भारतीय लोकशाहीच्या हितासाठी आणि शोषित-वंचित समाजाच्या सक्षमीकरणासाठी आयुष्यभर संघर्ष केला. त्यांचे विचार आजही मार्गदर्शक आहेत, पण त्यांचा प्रत्यक्षात स्वीकार आणि अंमलबजावणी कितपत झाली, याचे सखोल आत्मपरीक्षण करणे आवश्यक आहे. सयाजीराव वाघमारे लिखित 'लोकशाहीच्या रक्षणार्थ डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांचे खुले पत्र' हे पुस्तक याच पार्श्वभूमीवर एक महत्त्वाचा दस्तऐवज आहे. आज, धर्मांतर करून बौद्ध झालेले अनेकजण रिपब्लिकन विचारधारेचे अनुयायी मानले जातात. परंतु ही ओळख व्यक्तिगत विश्वासावर आधारित न राहता विशिष्ट गटबांधणीच्या स्वरूपात उभी राहिली आहे. त्यामुळे मूळ बौद्ध मूल्ये आणि डॉ. आंबेडकरांनी अपेक्षित केलेला सामाजिक परिवर्तनाचा उद्देश बाजूला पडत चालला आहे. ही वस्तुस्थिती बदलण्यासाठी, बाबासाहेबांनी लिहिलेल्या खुल्या पत्राचा आणि त्यांच्या लेखनाचा नव्याने अभ्यास करणे अत्यावश्यक आहे. सन १९५७ मध्ये रिपब्लिकन पक्षाच्या स्थापनेनंतर, बाबासाहेबांनी अपेक्षित केलेला पक्ष आणि आजचा पक्ष यात मोठी दरी निर्माण झाली आहे. बाबासाहेबांचा विचार स्पष्ट होता—रिपब्लिकन पक्ष हा सामाजिक न्याय, बंधुत्व आणि समतेच्या तत्वांवर उभा राहिलेला पक्ष असावा, जो केवळ दलितांसाठी नव्हे तर संपूर्ण भारतातील शोषित, पीडित, मागासवर्गीय, आदिवासी, अल्पसंख्याक, तसेच सर्वसामान्य नागरिकांचा प्रतिनिधी म्हणून कार्य करेल. पण आज ६० वर्षांनंतरही रिपब्लिकन पक्षाची अवस्था पाहता बाबासाहेबांच्या त्या दूरदृष्टीचा पुरता अभाव दिसून येतो. आज बौद्ध समाज आणि रिपब्लिकन पक्ष दोघांनाही आत्मपरीक्षणाची नितांत गरज आहे. सामाजिक आधार व संघटनात्मक बांधणीमधील कमतरता दूर करून बाबासाहेबांनी पाहिलेल्या परिवर्तनाच्या दिशेने वाटचाल करणे आवश्यक आहे. डॉ. आंबेडकरांचे खुले पत्र आणि त्यांचे विचार वाचणे, समजून घेणे आणि प्रत्यक्ष जीवनात उतरवणे हीच खरी आदरांजली असेल. अन्यथा, रिपब्लिकन पक्ष ६० वर्षे जुना झाला तरीही, त्याचे राजकीय आणि सामाजिक अस्तित्व नगण्यच राहील. बदल हवा असेल, तर तो स्वतःपासून सुरू करावा लागेल. बाबासाहेबांनी दाखवलेल्या मार्गावर चालण्यास हिम्मत लागते, पण जर त्या विचारांचे खरे अनुयायी असायचे असेल, तर आता तरी खऱ्या अर्थाने जागे होण्याची वेळ आली आहे.