Vrinda Sharad Kambli

सौ. वृंदा शरद कांबळी : साहित्य, शिक्षण आणि समाजकार्य यांचा त्रिवेणी संगम

साहित्य ही केवळ कल्पनेतील निर्मिती नसून ती जीवनानुभवांची प्रतिबिंब असते. सौ. वृंदा शरद कांबळी यांचे साहित्य आणि त्यांचे सामाजिक योगदान हे त्यांच्या व्यक्तिमत्त्वाचा आरसा आहे. एक शिक्षक, एक साहित्यिक आणि एक समाजप्रेमी व्यक्ती म्हणून त्यांनी आपले जीवन घडवले आहे.

२० नोव्हेंबर १९५६ रोजी जन्मलेल्या सौ. वृंदा कांबळी यांनी बी.ए. आणि बी.एड. पर्यंत शिक्षण घेतले. शिक्षणाची गोडी त्यांनी केवळ स्वतःपुरती मर्यादित ठेवली नाही, तर ती विद्यार्थ्यांमध्ये रुजवण्याचे कार्य त्यांनी अतिशय निष्ठेने केले. वेंगुर्ला हायस्कूल, वेंगुर्ला येथे ३६ वर्षे अध्यापन करून शिक्षण क्षेत्रात मोलाची सेवा बजावली. शिक्षक म्हणून जबाबदारी पार पाडताना त्यांनी केवळ पाठ्यपुस्तकातील ज्ञान दिले नाही, तर विद्यार्थ्यांच्या मनावर संस्कार करत, त्यांना चांगले नागरिक बनवले. आपल्या अनुभवाच्या शिदोरीने विद्यार्थ्यांना शिकवताना त्यांनी शिक्षण हा केवळ माहिती मिळवण्याचा मार्ग नसून, तो चारित्र्य घडवण्याचा मंत्र आहे, हे अधोरेखित केले. एका वर्षाअगोदर स्वेच्छानिवृत्ती घेऊनही, त्यांचे शिक्षण आणि साहित्यप्रेम कायम राहिले आहे.

सौ. वृंदा कांबळी यांचे साहित्य हे केवळ शब्दांचे गुंफन नाही, तर ते जीवनाच्या विविध छटांचे प्रभावी दर्शन घडवणारे आहे. त्यांच्या कथासंग्रहांमध्ये नातेसंबंध, जीवनसंघर्ष, निसर्गाशी असलेले नाते आणि समाजातील वेगवेगळ्या प्रवाहांचे प्रतिबिंब दिसते.

कथासंग्रह:

१) नाते मातीचे
२) रंग नभाचे
३) भरलेले आभाळ
४) अंतर्नाद
५) अस्तित्व असेही

या कथासंग्रहांमध्ये ग्रामीण जीवनाचे नातेसंबंध, माणसांच्या भावना आणि जीवनसंघर्ष यांचे संवेदनशील चित्रण आहे. ‘नाते मातीचे’ या कथासंग्रहाला बडोदा मराठी वाङ्मय परिषदेचा अभिरुची गौरव पुरस्कार मिळाला आहे. त्यांच्या कथांमध्ये अनुभवलेले वास्तव आणि भावना यांचा सुरेख संगम आहे.

कादंबऱ्या:

१) अतर्क्स
२) प्राक्तनरंग
३) मागे वळून पाहाता
४) प्रतिबिंब
५) कुरवंडी

‘अतर्क्स’ कादंबरीने नवांकूर स्पर्धेत जयवंत दळवी स्मृती प्रथम क्रमांकाचा पुरस्कार मिळवला. ‘मागे वळून पाहाता’ कादंबरीला दोन महत्त्वाचे पुरस्कार मिळाले – कोकण मराठी साहित्य परिषदेचा र. वा. दिघे स्मृती प्रथम क्रमांकाचा पुरस्कार आणि भारतीय शिक्षण मंडळ मुंबईचा कै. रामचंद्र जोशी स्मृती शिक्षक लेखक पालेकर स्मृती पुरस्कार. त्यांच्या कादंबऱ्या या समाजातील विविध प्रवाहांना स्पर्श करणाऱ्या असून, त्या वाचकांना अंतर्मुख करणाऱ्या आहेत.

ललित साहित्य:

१) वळणवेड्या वाटा
२) वाटेवरच्या सावल्या

ललित साहित्याच्या माध्यमातून सौ. कांबळी यांनी आपल्या वैयक्तिक अनुभवांना सुरेख शब्दबद्ध केले आहे. त्यांच्या लेखनशैलीत सहजता असूनही ती अंतर्मुख करणारी आहे.

सौ. वृंदा कांबळी केवळ लेखिका नाहीत, तर साहित्य चळवळीच्या माध्यमातून समाजप्रबोधन करणाऱ्या कार्यकर्त्या आहेत. त्या कोकण मराठी साहित्य परिषद कुडाळ शाखेच्या अध्यक्षपदी कार्यरत असून, साहित्याची गोडी समाजात वाढवण्याचे कार्य करत आहेत. वेंगुर्ला येथे त्यांनी आनंदयात्री वाङ्मय मंडळाची स्थापना करून विविध साहित्य विषयक कार्यक्रमांचे आयोजन केले. साहित्यसंमेलनांच्या माध्यमातून नवोदित लेखकांना संधी मिळावी यासाठी त्यांनी वेंगुर्ला त्रैवार्षिक साहित्य संमेलनाची सुरुवात केली.

सौ. वृंदा कांबळी यांच्या साहित्यिक कार्यामध्ये समाजप्रबोधन हा महत्त्वाचा घटक आहे. त्यांचे लेखन हे केवळ मनोरंजनासाठी नसून, ते विचारांना चालना देणारे आहे. त्यांच्या कथा आणि कादंबऱ्या वाचकांना विचार करायला लावतात. आकाशवाणी, सभा-संमेलने, शैक्षणिक शिबिरे यांमधून त्यांचे कथाकथन व भाषण कार्यक्रम होत असतात. त्यांच्या साहित्य प्रवासाने अनेक नवोदितांना प्रेरणा दिली आहे.

सौ. वृंदा कांबळी यांचे संपूर्ण जीवन हे शिक्षण, साहित्य आणि समाजकार्य यांचा त्रिवेणी संगम आहे. एक उत्तम शिक्षिका, संवेदनशील लेखिका आणि समाजासाठी झटणारी कार्यकर्ती म्हणून त्यांनी आपली ओळख निर्माण केली आहे. त्यांच्या लेखनातून जीवनाचे विविध पैलू उलगडतात आणि वाचकांना अंतर्मुख करतात. त्यांचे साहित्य हे केवळ कथा किंवा कादंबऱ्यांच्या रूपात न राहता, ते जीवनाचे प्रतिबिंब बनले आहे. त्यांचे योगदान हे मराठी साहित्यविश्वासाठी आणि समाजासाठी अमूल्य आहे.